DUA PUNGGA SAPARIHOTAN

TONGKA DUA PUNGGA SAPARIHOTAN
Penulis : Patuan Raja Bonar Siahaan

Ia pungga ima sada ula-ula patajom raut, tangke, kapak, golok dohot nahombar tusi. dua ragam do pungga dipangke pande. Sada pungga risi (pungga kasar) sada pungga lamot (licin). Sian Batu do dibahen pungga i umbahen ndang didok batu puanggal (Batu Asah). Umbalga do dibahen pungga na risi i (pungga Asaan) asa ummura tajom napinunggana, dungi dipungga ma muse tu pungga lamot asa lamot (halus) na niulana. Alai molo holan martaba-taba hau do ndang pola sai ingkon punggaonna be ula-ulana i dohot pungga lamot. Somalna najolo dirahut do ujung ni pungga lamot asa suman diboan manang disangkothon Sada do somalna punggana i saparihotan (gantungan).

Adong ma partaba hau laho borhat tu harangan laho palolo parhau ni jabu, unang parimbahu ninna rohana boan-boanna, dipadomu ma punggana i dua saparihotan, disangkothon ma digontingna. Alai ditingkki mardalan dope sibuat hau i, masiantuhan ma pungga na dua i, sian na so panghilalaanna, gabe mabola ma pungga nadua ndang boi be dipangke. Marsak ma ibana ndang tajom be ula-ulana, ala naung matapor punggana na dua i. Sundat ma ulaonna paima di lului ibana muse pungga laho patajom tangkena, dohot rautna.

Adong do hata Batak mandok, mata guru roha sisean, ndang sibahenon hape dua pungga saparihotan, gabe patunda arsak do ujungna, laos digombarhon ma i masuk tu ruhut ulaon. Ala ni i didok angka natua-tua ma unang dua pungga saparihotan asa tulus ulaon, gabe dipatudos ma i tu anak mangoli dohot boru muli unang dua saparihotan.

Lapatan na, adong ma anak ni paranak mangoli boru ni parboru, baoa i mangoli boru siangkangan, laos anggi ni baoa i mangoli anggi ni borua i (pariban) gabe sada simatua ma namarhaha-maranggi dohot na marpariban.

Ia dihalak Batak Toba subang do margait tu anggi boruna ala hira na marpaurmaen do halak Batak Toba tu anggi boruna i. Dirajumi do hahana i songon pangintubu di adat nang di siulaon. Alai na marpariban, boi do bahenon pargaiton, alana ianggo anggi pariban do na boi do i muse singkat rere tu hahana pariban molo jumpang tingkina. Halak Batak Toba molo pangolihon anak dohot pamuli boru na manambai partuturon do, molo adong pestana (ulaon) asa torop tutur mangadopi ula on. Molo sada do simatua ni dua anak dohot sada simatua ni boru na marhasohotan, tung manggorahon jambar pe nunga haduk idaon ni natorop. Jadi tung diorai adat do i di Batak Toba. Dua namarhaha, maranggi sada simatua, unang sega paranggi boru on, unang sega ruhut parparibanon.

UNANG DUA SAPARASOMAN

Molo marsiulaon (pesta) halak Batak somal do diseat pinahan lobu sampe lima, saparasoman do dibahen i. I do umbahen adong hata mandok goar gota, mudar ni pinahan i do i, dipadomu sainganan. Mudarna i do didok gotana, ai ndang sidohonon sipanganon mudar, gabe diganti ma goar na dohot “gota”, nang pe manang piga diseat pinahan disada pesta i, ianggo na margoar parjambaron sian sada pinahan do dipatupa. Dihalak Batak digombarhon do parulaon tu paradaton, dilapathon ma i tu hadirion ni angka ugari, ai ndang suman dua ulaon pangadation dibagasan sada ari lumobi pasahat adat tu hula-hula.

Hatorangan :
Adong ma mamungka parsaripeon sada baoa dohot sada borua. Nunga sampe doli-doli dohot namarbaju ianakhonna, laos so diadati dope hula-hulana (manggarar adat). Sada tingki laho pangolihonnonna ma anakna dibagasan adat, marningot ma ibana na so manggarar adat dope nasida tu hula-hulana (simatua ni napangolihon), gabe dipadomu ma ulaon adat. Dibahen (natoras ni pangoli) ma ulaon manogot pangadation tu hula-hulana, ulaon dijabu ma dibahen, ndang marantaran nabidang marlobuan nagodang be goar ni siulaonna. Olo ma holan tolu manang opat halak hula-hulana ro, songon i dongan tubu dohot boru, laos olo do ndang ro tulang ni ama dohot ina.

Asal ma goarna mangadati dihudus ulaon ai naeng hatop pasaut ulaon pangolion ni anakna laho patupahon pesta na balga. Olo ma marsak hula-hula na mangantusi adat, boruna manang ibotona do patupa hepeng (biaya) pangoli ni berena hape leas do dibahen tu nasida, holan sipalemsem nama ulaon pangadation i di rohana, berengon ni natorop pe hurang suman do pambahenanna i.

Ia molo diulaon (unjuk) ni anak, na olo do dipatupa horbo sitingko tanduk parjuhutna, jala huhut di patupa dohot musik. Marolop-olop ma hula-hula ni parumaen dohot tinogihonna manginongi ma roha ni hula-hulana, naumboto huhut ni adat.

Ruhut ni adat di habatahon leas ni roha (pelecehan) do i tu hula-hula, sipaula do pangadation i asal ma didok naung digoar naung sahat adat hape songon opera dibahen ulaonna lumobi tu hula-hulana.

Molo diruhut ni habatahon tung subang do bahenon sipaula (sipalensem) adat, ingkon denggan do sulang-sulangan hula-hula di ari na binuhul, unang adong na marhansit ni roha. Ido umbahen diorai adat dohot uhum, Unang Dua Pungga Saparihotan Unang Dua Saparasoman.

Sumber :
https://tanobatak.wordpress.com/2007/05/18/tongka-dua-pungga-saparihotan/

Baca juga artikel tentang